انواع مرکز داده و دیتاسنتر

انواع مرکز داده یا دیتاسنتر چیست؟ این سوال پر تکراری است که ذهن بسیاری از مدیران IT و کارشناسان زیرساخت را به خود مشغول می سازد. هرچند که تمام دیتاسنترها وظایف مشابهی در مدیریت و ذخیره سازی اطلاعات دارند؛ اما هر کدام از آن ها بر اساس زیرساخت، مقیاس و استانداردهای عملکردی در چند گروه اصلی طبقه بندی می شوند. در حقیقت مرکز داده زیرساختی است که تجهیزات و عملیات آی‌تی یک سازمان را متمرکز کرده و محل استقرار تعداد زیادی از سرورهای کامپیوتری است که در کنار یکدیگر و بدون وقفه، امور مربوط به رایانش، ذخیره‌سازی و انتقال داده‌ها را انجام می‌دهند. انواع مرکز داده و دیتاسنترها داده‌ها را ذخیره و مدیریت کرده و امکان اشتراک‌گذاری آن‌ها را فراهم می‌ کنند. Data Center با در اختیار داشتن اینترنت پرسرعت و سرورهای قدرتمند، امکان راه‌اندازی سرورهای وب برای عموم مردم را میسر ساخته‌اند.

اطمینان کسب‌ و کارها نسبت به یک دیتاسنتر به کارایی آن بر می‌گردد. علاوه بر آن می‌ توان قابلیت اطمینان و امنیت بالا را نیز از اولویت‌های انتخاب این سیستم به‌ حساب آورد. قابلیت دسترسی بالا (High Availability) ، توسعه‌ پذیری (Scalability) ، امنیت (Security) ، قابلیت مدیریت (Manageability) همگی جزوی از کارایی های یک دیتاسنتر است. در این مقاله از تک دیتا سعی کرده ایم، به بررسی طبقه‌بندی‌های مختلف یک مرکز داده بپردازیم، پس تا انتهای آن همراه ما باشید.

انواع مدل های دیتاسنتر را بشناسیم!

رده بندی و اندازه دیتاسنترها

در بررسی انواع مرکز داده آنچه باعث ایجاد تفاوت میان دیتاسنترهای معمولی و بزرگ می‌ شود، صرفا در اندازه و بزرگی تأسیسات خلاصه نمی‌ شود، بلکه چگونگی طراحی آن نیز مهم است. یک مرکز داده بزرگ زمانی حرفه‌ای می باشد که همه خدمات گیرندگان آن بتوانند از منابع سیستم به‌ اندازه استفاده کرده و مشکلی در تأمین منابع به وجود نیاید.

AFCOM ، انجمن متخصصان مرکز داده ، معیاری را برای تمایز میان کلاس‌ بندی‌های دیتاسنتر ایجاد کرده است که می‌ تواند رده‌بندی آن ها را مشخص نماید. در این استاندارد، تعداد رک‌های خدمات دهنده و مقیاس کلی منابع IT اختصاص‌ یافته، بر اساس فوت مربع یا مترمربع محاسبه می‌ شود. سپس هر دو عدد را با نمودار زیر مطابقت می‌ دهد و size metric را برای رده‌بندی در بالاترین یا پایین‌ترین ردیف انتخاب می‌ کند. به‌ عنوان‌ مثال یک مرکز با 120 قفسه در 6000 فوت مربع “متوسط” در نظر گرفته می‌ شود؛ زیرا 6000 در بالاترین محدوده قرار دارد.

مرکز داده‌های هایپراسکیل (hyper scale)

مرکز داده Hyper scale (یا Enterprise Hyper scale) تأسیساتی است که با ادغام و توزیع مناسب تعداد زیادی سرور و تجهیزات لازم، در فضایی طراحی شده است که امکان نگهداری و مدیریت گسترده سرورها را فراهم می کند. به عنوان مثال شرکت‌هایی نظیر آمازون، مایکروسافت، گوگل و اپل از این نوع مراکز استفاده می‌ کنند. در میان انواع مرکز داده ، ما در این بخش به بررسی مزایای دیتاسنترهای Hyper Scale می پردازیم:

• این مراکز به تعداد بالای فیبرهای نوری مورد استفاده معروف هستند.
• این دیتاسنتر با قابلیت بالا در ذخیره‌سازی داده‌ها، از دیگر نمونه ها متمایز هستند.
• دارای بیش از 500 رک در داخل فضای کاری خود هستند و مساحتی بیش از 10000 فوت دارند.
• در این مراکز حداقل 500 سرور به‌ صورت شبکه‌ای پر سرعت و با اتصالات فیبر نوری در ارتباط هستند.
• دارای امکاناتی جهت محاسبات فوق‌ سریع و همچنین قابلیت ذخیره‌سازی ابری برای داده‌های بزرگ را نیز دارند.

دیتاسنتر اجاره‌ای (Colocation)

دیتاسنتر اجاره‌ای (Colocation) یکی از انواع مرکز داده می باشد که مالک آن فضا، برق و سرمایش را به چندین مشتری در مقیاس فوق‌ العاده و در یک مکان خاص می‌ فروشد. به عبارتی سرویس اجاره فضا راه‌ حلی است که در آن، فضای استقرار و امکانات جانبی برای سرورها و سایر سخت‌ افزارهای کامپیوتری ارائه می شود.

در این نوع مراکز تجهیزاتی که از سرورها میزبانی و حفاظت می‌ کنند دارای بالاترین استانداردها و شرایط مطلوب برای ایجاد موقعیت‌های ایمن هستند و در هنگام بروز اختلالاتی همچون قطعی سرورها، پشتیبانی‌ بر عهده خود دیتاسنتر است و شرکت‌ها خود مسئولیتی نخواهند داشت.

از جمله امکاناتی که در ارائه خدمات کولوکیشن فراهم می شوند می توان به فضای رک، تامین برق مورد نیاز، تجهیزات کولینگ و خنک‌ سازی، تأمین امنیت سخت‌افزاری سرورها، ذخیره‌سازها و تجهیزات شبکه سایر شرکت‌ها اشاره کرد. بسته به‌اندازه مورد نیاز شبکه خود، می‌توانید 1 رک تا 100 رک را اجاره کنید.

اگر کسب‌ و کار شما به شکلی است که برای نگهداری داده‌های خود باید از استاندارد، قوانین و خط مشی های حاکمیتی تبعیت کنید، سرویس اجاره فضا می‌ تواند انتخاب مناسبی باشد؛ زیرا تطبیق دیتاسنتر خودتان به این قوانین برای شما هزینه‌های متعددی خواهد داشت.

خدمات کولوکیشن در انواع مرکز داده ، اگر باکیفیت استاندارد ارائه گردند مزیت‌های بسیاری برای افراد و شرکت‌ها فراهم می کنند. ازجمله این مزایا می‌ توان به دسترسی شبانه‌ روزی، امنیت سخت‌ افزاری سرورها، توجه ویژه به امکانات جانبی از جمله کولینگ مناسب، کاهش Downtime سرورها، اینترنت پرسرعت و غیره اشاره کرد.

دیتاسترهای (Wholesale Colocation)

در دیتاسنتر اجاره‌ای عمده که یکی از انواع مرکز داده می باشد، یک اتاق به‌ طور کامل به شرکت‌های بزرگ اجاره داده می‌ شود. این فضا تمام امکانات لازم جهت حفاظت از سرورها را داراست. همچنین در این مرکز داده ، یک رک به این کسب‌ و کارها اجاره داده شده و کاربران این سیستم به طور کاملاً مستقل می توانند به مدیریت زیرساخت‌ها و دسترسی به سرورها بپردازند.

 دیتاسنترهای اختصاصی (Enterprise)

سرویس (Enterprise) یک مرکز داده اختصاصی است که یک شرکت می‌ تواند برای کسب‌ و کار خود سازمان دهی کند و یک مکان مناسب و با شرایط ایدئال را برای محیط نگهداری سرور خود برپا کند. البته لازم به ذکر است که راه اندازی این سیستم طبیعتاً احتیاج به سرمایه‌گذاری بالا و خدمات پشتیبانی و نیروهای مناسب در کل ساعات‌ شبانه‌ روز دارد. دیتاسنتر اختصاصی نوع دیگری از انواع مرکز داده می باشد که توسط شرکت‌ها یا نهادهای دولتی راه‌اندازی و اداره شده و اغلب در داخل خود سازمان ساخته می‌ شود؛ اما در موارد خاص نیز می‌ تواند خارج از سایت باشد. در این نوع مراکز، ساختار و نحوه‌ مدیریت زیرساخت‌ها به شرح زیر است:

• ممکن است قبل از نگهداری داخلی از شرکت‌های خارجی در اتصالات اولیه و نصب شبکه استفاده کند.
• از مشخصات فنی و مقیاس مرکز داده اختصاصی این است که دارای 10 رک به بالا و بزرگ‌تر از 40 مگاوات است.
• ممکن است قسمت های مختلف کسب‌ و کار جهت تفکیک بهتر، در رک‌ های جداگانه داخل مرکز داده جایگذاری شوند.
• در میان انواع مرکز داده ، در دیتاسنترهای اختصاصی معمولاً تعمیر و نگهداری M&E را برون‌ سپاری می‌ کنند؛ اما فضای داخل را خودشان از طریق گروه IT اداره می‌ کنند.

برخی از افـراد می اندیشند که مرکـز داده مکـانی بـرای قرارگیری سرورها می باشد درحالی‌ که برخی افراد تصـوری کاملاً متفاوتی را دارند. شاید در زمانی این‌ یک تصور صحیح بود؛ اما اکنون مراکز داده چیزی بیش از یـک مکـان امـن برای سرویس‌دهنده هسـتند. امـروزه بـا پیشـرفت فنّاوری و نحوه تعاملات جدید مبتنی بر اطلاعات و تجمـع اطلاعـات، ایـن مفهوم به مکانی برای ذخیره‌سازی اطلاعـات یـک سازمان تبدیل‌ شده است که برای عملکرد صحیح یـک سـازمان ضروری بوده و عدم وجود ایـن اطلاعـات حیـاتی بـه معنـای نـابودی سـازمان اسـت.

مرکز داده مخابراتی یا تلکو

دیتاسنتر مخابراتی که یکی از انواع مرکز داده به شمار می‌ رود،، تسهیلاتی است که توسط یک شرکت مخابراتی یا ارائه دهنده خدمات مانند BT ، AT&T یا Verizon ساخته و اداره می‌ شود. این سیستم به سرعت اتصال بسیار بالایی نیاز دارند و عمدتاً وظیفه هدایت تحویل محتوا، خدمات تلفن همراه و سرویس‌های ابری را بر عهده‌ دارند.

• برخی از شرکت‌های (Telco) دیتاسنتر خود را در یک مرکز داده (Colocation) اداره می‌ کنند.
• در این نوع مراکز برای نصب، مدیریت سایت ها و کارهای روزمره از کارکنان خود استفاده می‌ کنند.

تحول و گسترش انواع مرکز داده در آینده نزدیک

نشانه‌های اولیه نشان می‌ دهد مراکز داده (Edge) از اینترنت اشیا، وسایل نقلیه مستقل و انتقال محتوا به کاربران پشتیبانی می‌کنند، حال آنکه شبکه‌های (5g) از سرعت انتقال داده بسیار بالاتری برخوردارند. در نتیجه پیش‌بینی می‌ شود شرکت‌هایی با مقیاس بزرگ تا حد زیادی تحت فشار قرار بگیرند یا برای کسب و کار نو ظهور رقابت کنند. با گذشت زمان و ایجاد نیازهای متفاوت مطمئناً نیاز به ساخت انواع مرکز داده و دیتاسنترها با امکانات متفاوت نیز احساس می‌ شود.

نقطه اشتراک همه‌ این نیازها سرعت، عملکرد و کارایی بالا است. آنچه مسلم است تمایل ما به استفاده و توسعه فناوری‌های بیشتر ازجمله (iOt) یا شهرهای هوشمند یا هوش مصنوعی، باعث می شود در کنار استفاده روزافزون از رسانه‌ها و خدمات مختلف،  مراکز داده و دیتاسنترها به‌ طور مداوم برای نوآوری و رشد بیشتر تحت فشار قرار گیرند. این حرکت رو به‌ جلو همیشه ادامه می‌ یابد تا به جهانی متصل‌تر از قبل دست‌ یابیم.