اتاق سرور چیست؟
اتاق سرور یکی از بخش های اساسی در زیر ساخت فناوری اطلاعات محسوب می شود که وظیفه اصلی آن نگهداری، تامین برق، راه اندازی سرورهای کامپیوتری و تجهیزات مرتبط با شبکه می باشد. در واقع این فضا بخش مهمی از هر سازمان و شرکت است که وظیفه ذخیره سازی اطلاعات از جمله داده های آماری و نرم افزاری، اطلاعات کارمندان و سیستم را بر عهده دارد. اتاق سرور معمولا چندین سرور فیزیکی را در خود جای می دهد که آن ها علاوه بر ذخیره سازی، وظیفه پردازش اطلاعات را نیز بر عهده دارند. یک server room ممکن است شامل چندین سرور باشد که به صورت فیزیکی یا به صورت مجازی پیکربندی شده اند.
چرا کسب و کارها به اتاق سرور نیاز دارند؟
شاید این سوال برای شما نیز مطرح شود که چرا به اتاق سرور نیاز داریم؟ پاسخ به این سوال ساده است؛ زیرا با وجود آنکه خدمات ابری و هاست اشتراکی می توانند بخش قابل توجهی از نیاز کسب کارها را برطرف کنند؛ اما همچنان شرکت های بزرگ برای کنترل دقیق بر زیر ساخت های فتاوری، عملکرد سیستم، مدیریت هزینه‌ها و ارتقای امنیت داده‌ها به یک اتاق سرور اختصاصی نیاز دارند. علاوه بر این اتاق سرور این امکان را فراهم می‌کند تا شاخص‌های کلیدی همچون زمان دسترسی به سیستم‌ها، میزان مصرف انرژی، سطح امنیت و قابلیت مقیاس پذیری را به‌صورت مؤثر مدیریت و بهینه سازی کنید.
اهمیت ساخت و طراحی اتاق سرور به این معناست که درک کنیم تمامی اطلاعات یک شرکت در سرور آن بوده و برای ایمنی بیشتر در ذخیره ساز ها نگهداری می شود. این اطلاعات ممکن است حاوی دیتاهای مربوط به چندین سال یا اطلاعات بانکی و مالی آن باشد. ضرر از بین رفتن اطلاعات مالی را می توان براحتی درک کرد؛ زیرا ممکن است اسناد الکترونیکی مربوط به سازمان یا سوابق اطلاعاتی مربوط سالیان دراز در این اتاق باشد.
تفاوت اتاق سرور و دیتاسنتر چیست؟
در این بخش می خواهیم شما را با 4 مورد از کلیدی ترین تفاوت های اتاق سرور و مرکز داده آشنا کنیم:
اتاق سرور معمولا پاسخگو نیاز های داخلی یک شرکت یا سازمان بوده درحالی که مرکز داده می تواند خدمات زیر ساختی چندین سازمان را به طور همزمان فراهم کرده و پشتیبانی ملیون ها کاربر را بر عهده بگیرد.
اتاق های سرور فضای محدودی از ساختمان سازمان ها را اشغال کرده حال آنکه دیتاسنتر، ساختمان های بزرگ و تخصصی هستند که می توانند چندین اتاق سرور مستقل را نیز زیر مجموعه خود قرار دهند.
اینترنت مورد نیاز هر اتاق سرور با توجه به نیاز آن مجموعه در نظر گرفته می شود، حال آنکه دیتا سنترها به پهنا باند بالا و شبکه گسترده تری نیاز دارند تا بتوانند پاسخ مناسبی به حجم بالایی از ترافیک بدهند.
امنیت مورد نیاز در اتاق های سرور های کوچک شامل کنترل دسترسی فیزیکی، تهویه و نظارت تصویری بوده؛ اما در مقابل مرکز داده حرفه ای امنیت بالایی داشته و نیاز به پشتیبانی برق چندلایه، تجهیزات مانتورینگ دائمی و غیره دارد.
اجزای مختلف اتاق سرور را بشناسیم!
باید بدانید که یک اتاق سرور برای ارائه خدمات خود به یک عملکرد ایمن، پایدار و مطمئن نیاز دارد. از اجزای اصلی در طراحی یک اتاق استاندارد می توان به رک ها (جهت نگهداری از سرورها و تجهیزات شبکه)، تابلو برق، سیستم کابل کشی و لدر، سینی ها نگهدارنده کابل ها، تهویه و کولینگ اتاق سرور ، اتصالات سخت افزاری پچ پنل ها و اتصال دهنده ها آداپتورها اشاره کرد.
بخش سخت افزار
سخت افزارهای اساسی اتاق سرور شامل سرورها و دستگاه های ذخیره سازی هستند. این تجهیزات انواع هارد دیسک ها و کنترلرهای داخلی سرور را شامل شده و عملکرد پایدار و امن شبکه و دیتاسنتر را تضمین می کنند.
رک‌های اتاق سرور
باید بدانید که رک‌ها محفظه‌ای برای نگهداری سرورها، روتر، مودم، کیس، سوئیچ های برق و غیره هستند که باید علاوه بر محافظت از منابع گوناگون، از سیستم تهویه نیز برخوردار بوده تا از آسیب و ایجاد صدمات مختلف جلوگیری کنند.
از متعلقات رک می توان به مواردی نظیر فن خنک‌کننده، پاور ماژول یا پریزهای برق، سینی ثابت و متحرک، مانیتور، حرارت‌سنج، بلانک پنل یا قفل درب رک ، پیچ و مهره و بخش لایتنینگ یا لامپ اشاره کنیم.
سیستم کابل‌کشی
اتصالات اتاق سرور نظیر کابل‌های رابط برق، پچ کوردها، سیم‌های ارتباطی و کابل‌های توکار جزو مهمی از اتاق هستند. از اصول کابل‌کشی اتاق می توانیم به در نظر گرفتن محل خم شدن آن ها و رعایت زوایای مختلف در کابل‌کشی سرور روم اشاره کنیم. تداخل الکترومغناطیسی بین خطوط ممکن است پایداری و عملکرد سیم‌ها را کاهش داده و خطرات جبران ناپذیری ایجاد کند؛ بنابراین توجه به ساختار سیستم کابل‌کشی بسیار مهم است.
کابل‌کشی اتاق سرور باید دارای کانال‌هایی با درپوش مناسب بوده و بین مسیرهای Data و برق فاصله استاندارد باشد. همچنین برای عبور کابل‌های شبکه و برق از سینی و لدرهای مناسب استفاده می شود.
برق اتاق سرور
مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش در طراحی، تأمین برق اتاق سرور و تجهیزات شبکه است. در طراحی یک اتاق با توجه به سطح Tire مورد نیاز آن، سیستم برق طراحی شده باید به گونه ای باشد که احتمال قطع برق تجهیزات، به کمترین حد ممکن برسد و از طرفی تامین و توزیع انرژی الکتریکی مورد نیاز تجهیزات از امنیت کافی برخوردار باشد. کنترل خطوط ورودی و خروجی برق و برق اضطراری، همراه با پایش جریان و ولتاژ، ضرورت استفاده از تابلو برق در اتاق را ایجاد می کند.
از بخش های مهم اتاقسرور ، تابلو برق آن است که نیاز به طراحی و پیاده‌سازی دقیق با عملکرد مناسب دارد. تابلو برق یک محفظه برای نصب تجهیزات الکتریکی یا الکترونیکی است که کلیدها و قطعات کنترلی و حفاظتی و لوازم نمایشگر ولتاژ، جریان، فرکانس، توان و غیره روی آن نصب می شود. از تابلوهای برق جهت جلوگیری از وارد شدن شوک الکتریکی به کاربرانِ تجهیزات و حفاظت تجهیزات در برابر عوامل محیطی نیز استفاده می‌شوند.
یو پی اس اتاق سرور
از دستگاه‌های تأمین برق اضطراری اتاقسرور یا UPS ، برای محافظت از تجهیزات در برابر شوک الکتریکی یا جریان برق ناپایدار استفاده می شود. از مهم‌ترین کارایی‌های دستگاه (UPS) یو پی اس زمانی است که برق شهری به هر دلیل از مدار خارج می شود و بلافاصله بدون وقفه دستگاه یو پی اس وارد مدار می شود. این امر به نحوی است که نیازی به روشن کردن مجدد یا خاموش کردن دستگاه مورد استفاده نیست.
البته می توان در کنار استفاده از ups از ژنراتور نیز برای تأمین برق استفاده کرد. در هنگام قطع برق اتاقسرور تا زمانی که ژنراتور به کار بیفتد، برای جلوگیری از اختلال در سیستم برق ، UPS به‌طور آنی وارد مدار شده و برق اتاق سرور را تأمین می کند. به محض آماده شدن ژنراتور جهت برق دهی، UPS از مدار خارج شده و برق اتاقسرور از ژنراتور تأمین می شود.
امنیت اتاق سرور
در پیاده سازی اتاقسرور ، ایمنی نفوذپذیری و اطمینان از صحت داده‌ها بخش مهمی از امنیت آن است. تأمین امنیت اتاق به روش‌های مختلفی ازجمله نصب دوربین‌های کنترلی جهت مراقبت بیشتر از تجهیزات اتاق و نظارت بر رفت و آمدها قابل انجام است.
همچنین سیستم کنترل دسترسی تردد نیز از ملزومات امنیت اتاق سرور است و از آن جهت ثبت تردد افراد و مدیریت عبور و مرور در اتاقسرور استفاده می شود. سیستم‌های کنترل تردد، می توانند ورود و خروج افراد را کنترل و مدیریت نمایند.
حفاظت در مقابل آتش
اعلام و اطفاء حریق اتاقسرور از بخش‌های حیاتی آن است. از سیستم‌های اعلام حریق در اتاق به این دلیل استفاده می شود تا خسارت‌های ناشی از حریق را به حداقل برسانند. طراحی و اجرای یک سیستم اعلام حریق مورد قبول در مکان‌های مختلف مستلزم رعایت قوانین خاصی است که در استانداردهای متفاوتی این قوانین را بیان کرده‌اند. یکی از معتبرین استانداردها در این زمینهٔ سیستم‌های اعلام حریق NFPA-72 است.
در طراحی سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور عواملی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود که از جمله آن‌ها می توان به این موارد اشاره داشت:
- دمای مناسب
- نحوه قرارگیری تجهیزات شبکه و رک‌ها
- مسیر کابل‌های برق و تابلو برق اتاقسرور
- بررسی سیستم‌های خنک‌کننده و کولینگ
- ابعاد و تأسیسات اتاق مانند کف و سقف کاذب
سایر اجزا سیستم اعلام و اطفا اتاق سرور را می‌توانید از این مقاله بیشتر بخوانید.
کنترل شرایط محیط در اتاق سرور
کنترل رطوبت و دمای هوا جزو لاینفک هر اتاق سرور استاندارد است. تجهیزات محاسباتی در سیستم‌های کنترل شرایط محیطی دائماً در حال پایش میزان گرما و سرما و میزان رطوبت اتاق است. این سیستم که به سیستم مانیتورینگ اتاقسرور نیز معرفی می شود ابزاری هوشمند جهت حفاظت از فضای اتاق است و در آن سنسور درجه حرارت، سنسور رطوبت، سنسور نشت آب، ترانسدیوسر جریان، قطع ولتاژ و غیره در اختیار شما قرار می دهد. برای این سیستم هوشمند در اتاقسرور اسم‌های گوناگونی به کاربرده می شود از جمله:
- سیستم کنترل شرایط محیطی
- سیستم مدیریت هوشمند اتاق
- سیستم مدیریت زیرساخت دیتاسنتر و مرکز داده‌ها
- سیستم بی ام اس اتاق سرور
- سیستم کنترل سرور روم
پشتیبان گیری
وجود بخشی برای پشتیبانی از سایت و داده‌ها نیز از ضروریات اتاق سرور است. ایجاد امکانات مناسب برگرداندن اطلاعات از بین رفته از ملزومات است. استفاده از سیستم SAN و تجهیزات مبتنی بر NAS ، همچنین لوازم ذخیره‌سازی متنوع با توجه به حجم اطلاعات و اهمیت آن‌ها جزو بخش مهم پشتیبان اتاق است.
سیستم روشنایی
معمولاً استفاده از چراغ‌های ال ای دی بهینه ترین روش روشنایی در اتاق سرور است. این نوع سیستم‌ها مخصوص سقف‌های کاذب می باشند که به صورت اتوماتیک با ورود افراد روشن شده و با خروج افراد نیز خاموش می شود.
چاه ارت اتاق سرور
چاه ارت یکی از بخش‌های سیستم ارتینگ بوده و لزوم استفاده از آن در اتاق سرور به منظور تخلیه فوری جریان الکتریکی ناخواسته است. سیستم ارت در زمان نشتی جریان یا بروز اتصالی، از انسان و تجهیزات الکتریکی محافظت می کند. از دیگر مزایای سیستم ارتینگ می توان به:
- حفاظت و ایمنی نیروی انسانی
- محافظت از اتصالی وسایل الکترونیکی
- محافظت از اتصالی بخش های فیزیکی همچون کف کاذب
- محافظت از اتصالی شاسی‌ها و رک‌های فلزی
- جلوگیری از ولتاژ بالا
- رفع خطر صاعقه
کف کاذب اتاق سرور
کف کاذب اتاق سرور باعث می‌شود تا کف اتاق بالاتر از حد معمول قرار گرفته و فضایی برای حجم انبوه کابل دما و تجهیزات فراهم شود. کف کاذب مزایایی مانند:
- انعطاف‌پذیری
- سازگاری با محیط
- توانایی در توزیع بار سنگین
- مدیریت ایمن تجهیزات کامپیوتری و کابل‌ها
- امکان ترکیب طراحی جهت صرفه جویی در انرژی
سقف کاذب اتاق سرور
سقف کاذب باید دارای قابلیت نصب آسان و سریع باشد. در اتاق‌سرورها به دلیل وجود کابل‌ها و تأسیسات زیاد، می توانید بسیاری از کابل‌ها و تجهیزات را از سقف عبور دهید که این عامل یکی از دلایل استفاده از آن است. از جمله دیگر مزایای سقف کاذب شامل:
- عایق صدا
- مقاوم در برابر حریق و رطوبت
- قابلیت جابجایی و نصب آسان
- وجود حداقل ارتفاع سقف کاذب ( ۱۵ سانتی‌متر )
درب اتاق سرور
درب اتاق سرور نقش مهمی در ایمنی و کنترل دسترسی به تجهیزات حیاتی دارد و بخش جدایی‌ناپذیر از طراحی امن آن محسوب می شود که در این بخش مهم ترین ویژگی های درب اتاقسرور را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد:
- درب ضد حریق
- قفل‌های امنیتی الکتریکی و مکانیکی مقاوم از جنس استیل دوجداره
- قفل الکتریکی Drop bolt داخل چارچوب قابل اتصال به انواع Access Control
کولینگ اتاق سرور
خنک کردن اتاق سرور با توجه به میزان بار برودتی آن‌ها، با ظرفیت‌های مختلف یا فنّاوری‌های متفاوتی تعیین می شود. همچنین طراحی اتاق باید به گونه‌ای باشد که قابلیت خروج گرما در نظر گرفته شده تا در شرایط خاص به زیرساخت‌ها آسیب جدی وارد نشود. سیستم سرمایش اتاق سرور به سه دسته تقسیم‌بندی می شود:
- سیستم سرمایش در میان رک‌ها
- سیستم سرمایش برای کل فضا اتاقسرور
- سیستم سرمایش در داخل رک
سیستم InRow یا اینرو نیز نوعی از سیستم‌های خنک کننده هستند که در میان رک‌های تجهیزات قرار می گیرند. عملکرد این خنک کننده‌ها به‌گونه‌ای است که هوای گرم خارج شده از پشت رک‌ها در اتاقسرور را گرفته و پس از خنک سازی به جلو رک‌ها منتقل می کند.
