اتاق سرور چیست؟

اتاق سرور و ملزومات راه اندازی یک اتاق سرور استاندارد

اتاق سرور ،بخش مهمی از هر سازمان، اداره یا شرکت ها است که وظیفه ی ذخیره سازی اطلاعات مختلف از جمله داده های آماری، اطلاعات کارمندان، داده های نرم افزارهای سیستم و… را دارد.  اتاق سرور معمولا چندین سرور فیزیکی را در خود جای داده است که این سرورها علاوه بر ذخیره سازی وظیفه پردازش اطلاعات را نیز بر عهده دارند. یک server room ممکن است شامل چندین سرور باشد که این سرورها یا به صورت فیزیکی یا به صورت مجازی پیکربندی شده اند.

اهمیت ساخت و طراحی اتاق سروربرای  به این معناست که درک کنیم تمامی اطلاعات یک شرکت در سرور های آن می باشدو  برای ایمنی بیشتر در ذخیره ساز ها نگهداری می شود. این اطلاعات ممکن است حاوی دیتای مربوط با چندین سال یک شرکت باشد یا اطلاعات بانکی و مالی باشد. ضرر از بین رفتن اطلاعات مالی و اطلاعات دیگر را می توان براحتی درک کرد. ممکن است اسناد الکترونیکی مربوط به سازمان در این اتاق باشد. سوابق اطلاعاتی مربوط سالیان دراز. موارد بسیاری دیگری را می توان مثال زد که همگی حائز اهمیت بالایی می باشند

 یک اتاق سرور  برای ارائه خدمات خود به یک عملکرد ایمن ، پایدار و مطمئن نیاز دارد.

از اجزای اصلی تشکیل دهنده در طراحی یک اتاق استاندارد می توان به رک ها که وظیفه نگهداری از سرورها و تجهیزات شبکه را بر عهده دارند، تابلو برق، سیستم کابل کشی و لدر و سینی ها نگهدارنده کابل ها، تهویه و کولینگ اتاق سرور، اتصالات سخت افزاری پچ پنل ها، اتصال دهنده ها آداپتورها و … .

بخش های مختلف اتاق سرور

بخش سخت افزار

سخت افزارهای اساسی اتاق‌سرور مانند سرورها  و دستگاه های ذخیره ساز بخشی از سخت افزار اتاق سرور است. این تجهیزات شامل انواع هارد دیسک و کنترلر هارد است که داخل سرور تعبیه شده اند .

رک‌ها اتاق سرور

محفظه‌ای برای نگهداری سرورها، سوئیچ‌های برق، روتر و مواردی همچون مودم، کیس و … رک‌ها علاوه بر محافظت از منابع گوناگون، برای کاهش صدمات و آسیب‌های مختلف، باید از سیستم‌های تهویه نیز برخوردار باشند.

از متعلقات رک می‌توان به مواردی چون : فن خنک‌کننده، پاور ماژول یا پریزهای برق ، سینی ثابت و متحرک، مانیتور، حرارت‌سنج، بلانک پنل یا قفل درب رک ، پیچ و مهره و بخش لایتنینگ یا لامپ

سیستم کابل‌کشی اتاق سرور

کابل‌های اتاق سرور، نظیر کابل‌های رابط برق، پچ کوردها و کابل‌های عبور داده‌شده از قسمت‌های مختلف، کابل‌های توکار در اتاق‌سرور، جزو مهمی از اتاق‌سرور است . رعایت اصول کابل‌کشی ساخت‌یافته و در نظر گرفتن محل خم شدن کابل‌ها  و زوایای مختلف در کابل‌کشی سرور روم جزو اصول کابل‌کشی اتاق‌سرور است. تداخل الکترومغناطیسی بین خطوط ممکن است پایداری و عملکرد سیم‌ها را کاهش داده و ممکن است خطر ایمنی را ایجاد کند. بنابراین ساختار سیستم کابل‌کشی بسیار مهم است.

 کابل‌کشی اتاق سرور باید دارای کانال‌هایی با درپوش مناسب بوده و بین مسیرهای Data و برق فاصله استاندارد باشد. همچنین از سینی و لدر در اتاق‌سرور برای عبور کابل‌های شبکه و برق از سینی و لدرهای مناسب استفاده می‌شود.

برق اتاق سرور

مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش در طراحی، تأمین برق اتاق سرور  و تجهیزات شبکه است. در طراحی یک اتاق‌سرور با توجه به سطح Tire مورد نیاز آن، سیستم برق طراحی‌شده باید به‌گونه‌ای باشد که احتمال قطع برق تجهیزات، به کمترین حد ممکن برسد و از طرفی تامین و توزیع انرژی الکتریکی مورد نیاز تجهیزات از امنیت کافی برخوردار باشد. کنترل خطوط ورودی و خروجی برق و برق اضطراری، همچنین لزوم مانیتور کردن جریان و ولتاژ خطوط استفاده از تابلو برق را الزامی می‌سازد.

از بخش‌های مهم اتاق‌سرور، تابلو برق اتاق‌سرور است که نیازمند طراحی و پیاده‌سازی دقیق با عملکرد مناسب دارد. تابلو برق یک محفظه برای نصب تجهیزات الکتریکی یا الکترونیکی است که کلیدها و قطعات کنترلی و حفاظتی و لوازم نمایشگر ولتاژ،جریان،فرکانس،توان،کسینوس فی و … روی آن نصب می‌شوند. از تابلوهای برق جهت جلوگیری از وارد شدن شوک الکتریکی به کاربرانِ تجهیزات و حفاظت تجهیزات در برابر عوامل محیطی نیز استفاده می‌شوند.

یو پی اس اتاق سرور

از دستگاه‌های تأمین برق اضطراری اتاق‌سرور یا UPS ، برای محافظت از تجهیزات در برابر شوک الکتریکی یا جریان برق ناپایدار استفاده می‌شود.  از مهم‌ترین کارایی‌های دستگاه UPS یو پی اس زمانی است که برق شهری به هر دلیل از مدار خارج می‌شود و بلافاصله بدون وقفه دستگاه یو پی اس وارد مدار می‌شود. این امر به نحوی است که نیازی به روشن کردن مجدد یا خاموش کردن دستگاه مورد استفاده نیست.

البته می‌توان در کنار استفاده از ups از ژنراتور نیز برای تأمین برق استفاده کرد. در هنگام قطع برق اتاق‌سرور و برای جلوگیری از اختلال در سیستم برق اتاق‌سرور، در طول مدتی که نیاز است تا ژنراتور به کار بیفتد، UPS به‌طور آنی وارد مدار شده و برق اتاق سرور را تأمین می‌کند. به‌محض آماده شدن ژنراتور جهت برق دهی ، UPS از مدار خارج‌شده و برق اتاق‌سرور از ژنراتور تأمین می‌شود.

امنیت اتاق سرور

در پیاده‌سازی اتاق‌سرور ایمنی نفوذپذیری و اطمینان از صحت داده‌ها  بخش مهمی از امنیت اتاق است.  تأمین امنیت اتاق‌سرور به روش‌های مختلفی قابل انجام است. ازجمله بخش‌های تأمین امنیت اتاق سرور می‌توان به لزوم نصب دوربین‌های کنترلی  جهت مراقبت بیشتر از تجهیزات اتاق و نظارت بر رفت‌وآمدها اشاره کرد.

همچنین سیستم کنترل دسترسی تردد اتاق‌سرور نیز از ملزومات امنیت اتاق سرور است و ازآن‌جهت ثبت تردد افراد و مدیریت عبور و مرور در اتاق‌سرور استفاده می‌شود. سیستم‌های کنترل تردد، می‌توانند ورود و خروج افراد را کنترل و مدیریت نمایند .

حفاظت در مقابل آتش

سیستم اعلام حریق اتاق‌سرور و اطفاء حریق اتاق‌سرور جزو بخش‌های حیاتی هر اتاق‌سرور است.  از سیستم‌های اعلام حریق در اتاق‌سرور استفاده می‌شود تا خسارت‌های ناشی از حریق را به حداقل برسانند. طراحی و اجرای یک سیستم اعلام حریق موردقبول در مکان‌های مختلف مستلزم رعایت قوانین خاصی است که در استانداردهای متفاوتی این قوانین را بیان کرده‌اند. یکی از معتبرین استانداردهای درزمینهٔ سیستم‌های اعلام حریق استاندارد NFPA-72 است .

در طراحی سیستم اعلام حریق اتاق سرور و اطفاء حریق اتاق سرور  عواملی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود، از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره داشت:

ابعاد اتاق ،تأسیسات اتاق مانند وجود کف کاذب و سقف کاذب، دمای اتاق، نوع قرارگیری تجهیزات شبکه و رک‌ها، بررسی سیستم‌های خنک‌کننده و کولینگ ، مسیر کابل‌های برق اتاق‌سرور و تابلو برق اتاق‌سرور

سایر اجزا سیستم اعلام و اطفا اتاق را می‌توانید از این مقاله بیشتر بخوانید.

کنترل شرایط محیط در اتاق سرور

کنترل رطوبت و دمای هوا جزو لاینفک هر اتاق سرور استاندارد است.  تجهیزات محاسباتی در سیستم‌های کنترل شرایط محیطی دائماً در حال پایش میزان گرما و سرما و میزان رطوبت اتاق‌سرور است. این سیستم که به سیستم مانیتورینگ اتاق‌سرور نیز معرفی می‌شود ابزاری هوشمند جهت حفاظت از فضای اتاق‌سرور است و در آن سنسور درجه حرارت ، سنسور رطوبت ، سنسور نشت آب ، ترانسدیوسر جریان ، قطع ولتاژ و غیره در اختیار شما قرار می‌دهد.

برای این سیستم هوشمند در اتاق‌سرور اسم‌های گوناگونی به‌کاربرده می‌شود که از آن جمله می‌توان به سیستم کنترل شرایط محیطی ، سیستم مدیریت هوشمند اتاق ، سیستم مدیریت زیرساخت دیتاسنتر و مرکز داده‌ها ، سیستم بی ام اس اتاق سرور ، سیستم کنترل سرور روم و اسم‌هایی از این قبیل اشاره کرد که همگی کارایی یکسانی دارند.

پشتیبان گیری

وجود بخشی برای پشتیبان گیری از سایت و داده‌ها نیز از ضروریات اتاق سرور است. ایجاد امکانات مناسب برگرداندن اطلاعات از بین رفته از ملزومات است. استفاده از سیستم SAN و تجهیزات مبتنی بر NAS ، همچنین وسیله‌های ذخیره‌سازی متنوع با توجه به حجم اطلاعات و اهمیت آن‌ها جزو بخش مهم پشتیبان اتاق سرور است.

 سیستم روشنایی:

معمولاً استفاده از چراغ‌های ال ای دی بهینه‌ترین روش  روشنایی در اتاق سرور است. این نوع سیستم‌ها مخصوص سقف‌های کاذب می‌باشند که به‌صورت اتوماتیک با ورود افراد روشن شده و با خروج افراد نیز خاموش می‌شود.

چاه ارت اتاق سرور

چاه ارت یکی از بخش‌های سیستم ارتینگ است و لزوم استفاده از آن در اتاق سرور به‌منظور تخلیه فوری جریان الکتریکی ناخواسته است. سیستم ارت در هنگام نشست جریان و با اتصالی از انسان و دستگاه‌ها محافظت به عمل می‌آورد. حفاظت و ایمنی نیروی انسانی و محافظت از اتصالی وسایل الکترونیکی و بخش‌های فیزیکی همچون کف کاذب و شاسی‌ها و رک‌های فلزی و … همچنین جلوگیری از ولتاژ بالا و رفع خطر صاعقه از دیگر مزایای سیستم ارتینگ است.

کف کاذب اتاق سرور

کف کاذب باعث می‌شود تا کف اتاق سرور بالاتر  بیاید تا فضایی برای حجم انبوه کابل دما و تجهیزات فراهم کند .کف کاذب اتاق سرور در حال حاضر مزایایی مثل مدیریت ایمن تجهیزات کامپیوتری و کابل‌ها، توانایی در توزیع بار سنگین و البته انعطاف‌پذیری را ارائه می‌دهند. از ابتدا کف های کاذب به طور خاص برای اتاق های سرور طراحی شده بودند و هنوز متد جایگزینی برای آن نیامده است. از دیگر مزایای استفاده از کف کاذب می‌توان به امکان ترکیب طراحی جهت صرفه‌جویی در انرژی و سازگاری با محیط اشاره کرد.

سقف کاذب اتاق سرور

سقف کاذب باید دارای قابلیت نصب آسان و سریع باشد. در اتاق‌سرورها به دلیل وجود کابل‌ها و تأسیسات زیاد، می‌توانید بسیاری از کابل‌ها و تأسیسات را از سقف عبور دهید و این‌یکی از دلایل استفاده از سقف کاذب است. سقف کاذب به دلایل زیر باید قابل جابجایی و نصب راحت باشد. حداقل ارتفاع سقف کاذب ۱۵ سانتی‌متر است.
سقف کاذب اتاق سرور باید دارای رنگ روشن باشد و در برابر حریق و رطوبت مقاوم باشند. تایل های سقف کاذب اتاق‌سرور همچنین باید عایق صدا باشد و به راحتی جابجا شود.

درب اتاق سرور

درب اتاق‌سرور باید ضد حریق باشد و برای این موضوع درب اتاق سرور باید از پشم‌شیشه یا پشم سنگ پر شود. درب اتاق‌سرور  باید به قفل‌های امنیتی الکتریکی و مکانیکی مقاوم مجهز باشد و از جنس استیل دوجداره باشد. یراق‌آلات درب نیز از مهم‌ترین بخش‌هایی است که موردنیاز این نوع خاص از درب است. درب باید دارای قفل الکتریکی باشد . همچنین قفل الکتریکی Drop bolt داخل چارچوب قابل اتصال به انواع  Access Control  نیز نیاز است.

کولینگ اتاق سرور

 خنک کردن اتاق‌های سرور با ظرفیت‌های مختلف و یا با فنّاوری‌های متفاوتی با توجه به میزان بار برودتی آن‌ها تعیین می‌شود. همچنین طراحی اتاق‌سرور باید به‌گونه‌ای باشد که قابلیت خروج گرما در نظر گرفته‌شده باشد تا در شرایط خاص به زیرساخت‌ها آسیب جدی وارد نشود.

• سیستم سرمایش اتاق سرور به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شود:
• سیستم سرمایش در میان رک‌ها
• سیستم سرمایش برای کل فضا اتاق‌سرور
• سیستم سرمایش در داخل رک

سیستم InRow یا اینرو نیز نوعی از سیستم‌های خنک‌کننده هستند که در میان رک‌های تجهیزات قرار می‌گیرند. عملکرد این خنک‌کننده‌ها به‌گونه‌ای است که هوای گرم خارج‌شده از پشت رک‌ها در اتا‌ق‌سرور را گرفته و پس از خنک‌سازی به جلو رک‌ها منتقل می‌کند.